Nar üreticisini Rus pazarı da sevindiremedi

Türkiye’nin nar üretiminin yüzde 35’ini karşılayan Antalya’da üreticiler, Rusya ile sebze meyve ihracatındaki kısıtlamaları kaldıran anlaşmanın geç yapılması nedeniyle ürünlerini 3 kat daha ucuza sattıklarından yakındı. Buna rağmen üreticiler, umutlarını gelecek yıla bıraktıklarını kaydetti.

Tohumları meyve olarak yenilen, gövde-kök, dal ve kabukları tıbbi olarak kullanılan nar, ayrıca çorba, salata başta olmak üzere yemeklerde de nar ekşisi olarak tüketiliyor.

Türkiye’nin en önemli nar üretim merkezlerinden olan Antalya’nın merkez Döşemealtı ilçesinde, ekim aynın girmesiyle birlikte nar hasadına başlandı. Birinci kalite narlar, tüccarlar tarafından alınırken, çatlak ve küçük narlar çiftçiler tarafından meyve suyu yapımı için gönderiliyor.

Fiyat düşüklüğünden yakınırken, Rusya ile anlaşma sağlanmadan yaklaşık 20 gün önce ürünlerini tüccara düşük fiyattan sattıklarını belirten üreticiler, Rusya’ya ihracatın açılmasının bu yıl için kendilerine bir fayda getirmeyeceği görüşünde.

“Rusya’ya ihracat anlaşması geç kaldı”
İlçede yaşayan 65 yaşındaki Feridun Önal, 18 yıldır nar üreticiliği yaptığını kaydetti.
İlk senelerde nardan önemli paralar kazandıklarını aktaran Önal, “Bunun ardından herkes bahçesindeki başka ağaçları söküp nar dikti. Her taraf nar olunca fiyatlar düşmeye başladı. Tüccar zamanında fiyat vermiyor. İlk tüccarın fiyatını açıklamasının ardından gelen tüm tüccarlar da aynı fiyatı söylüyor. Sanki ağız birliği yapmışlar gibi. Gelen tüccar da sadece birinci sınıf narı alıyor, diğerlerini almayınca yarı yarıya zarar oluyor” dedi.
Narın uzun süre dalında bekletilememesinin üretici açısından olumsuz olduğunu dile getiren Önal, “Eylül ayı içinde tüccar bahçeleri gezip fiyat belirler. Ardından 5 Ekim gibi nar hasat edilmeye başlanır. En iyi narı alır, kötüsü bize kalır. Şuanda fiyat 40 ile 70 kuruş arasında değişiyor. Ben narımı tüccara eylül ayının 20’sinde sattım. Şuan toplanıyor. Rusya ile aramızdaki sebze meyve kısıtlaması yeni kalktı. Bundan 15-20 gün önce kalksaydı biz narımızın kilosunu tüccara 1 lira 50 kuruştan verirdik. Pazar açılınca hiç bahçeye gelmeyen tüccarlar daha fazla gelmeye başladı” diye konuştu.

“Umut seneye”
Çiftçinin zor durumda olduğunu belirten Önal, ağaçları sökmemeleri halinde umutlarını seneye sakladıklarını belirtti.
Önal, ilçedeki bazı nar bahçesi sahiplerinin ise ağaçlarını kesip yerine zeytin ağacı dikmeye başladıklarını sözlerine ekledi.

” 70 kuruş masraf, 40 kuruş satış”
10 yıldır nar üretimi yapan 38 yaşındaki Arif Çini, bu yıl narın kilogramını 70 kuruşa mal ettiklerini fakat 40 kuruştan zor satabildiklerini vurguladı.
Narın elde kalmaması için ucuz olmasına rağmen tüccara verdiklerini dile getiren Çini, “Rusya ile anlaşma yapıldı ama bizi artık bağlamıyor. O anlaşmadan önce biz narımızı 40 kuruşa satmıştık. Bu yıl bizim için bitti, önümüzdeki yıla bakıyoruz. Bu yıl zarar ettik ama inşallah ihracat sayesinde yeni yılda kar ederiz. Tüketicinin en kaliteli narı yemesi için çalışıyoruz ama emeğimizin karşılığını alamıyoruz. Ağaçlarımızı kesecek değiliz, ümidimizi seneye bıraktık” ifadelerine yer verdi.

“Hasat süresi çok kısa”
Nar üreticisi Güngör Daşdiken, narda hasat süresinin en fazla 3 hafta olduğunu belirterek, “Bu yıl üründe verim yüksek ama kalite bazı yerlerde düşük. Yazdaki yüksek hava sıcaklığı etkiledi. Döşemealtı’nın kırmızı narının yerini hiçbir nar tutmaz. İhracat olarak giden bir nar üretiyoruz. Fiyat 40 ile 70 kuruş arasında değişiyor. Toplanan nar soğuk depolarına gidecek, oradan da ihracata gider. Çiftçi kazanmasa da diğer sektörlere Rusya pazarının açılması katkı sağlayacaktır” dedi.

“Üretim fazla”
Batı Akdeniz İhracatçılar Birliği(BAİB) Başkanı Mustafa Satıcı, Türkiye’de son 10 yılda nar üretiminde orantısız bir büyüme olduğunu işaret ederek, uyarıların dikkate alınmadığına değindi.
Üretim rekoltesinin 400 bin tona ulaştığını kaydede Satıcı, “Bizde 2000’li yıllarda 5 bin tona yakın nar ihracatı yaparken bu rakamı son dönemde 100 bin tona çıkardık. İhracatta ciddi artış yakaladık. Ama çok da ötesine geçemiyorsunuz. Mısır ve İspanya gibi önemli rakipleriniz var. Bu üretim fazlası büyük bir problem. İkincisi narda hasat süresinin kısa olması. Ayrıca iklime bağlı olarak aşırı ısınma soğuma yağmur ürün kalitesini etkiliyor” dedi.

“Rusya pazarı az da olsa etkiler”
Üretimin fazla olması, kalite düşüklüğü, Rusya’nın talebinin az olması nedeniyle fiyatların diğer yıllara göre aşağıda kaldığına değinen Satıcı, “Nar fiyatları uzun süre böyle devam edecek. Ürünün ancak yüzde 25’ini değerlendirebiliyoruz. İç piyasanın hareketlenmesi gerekiyor. Rusya pazarının açılmasıyla ihracatta az da olsa hareket bekliyoruz. Çünkü narda alışveriş çok önceden bitti. Depo dönemi başladı” ifadelerine yer verdi.

“Rekolte yüzde 30 yüksek”
Antalya Ticaret Borsası (ATB) Başkanı Ali Çandır, “Antalya’da yaklaşık 107 bin ton nar üretimi yapılıyor. Nar hasadı şu günlerde başladı. Bu yıl rekoltenin yüzde 30 gibi bir oranda yüksek olması ve daha erkenci çeşitlerin de pazara yüksek tonajda girmesi nedeniyle 50-70 kuruş arasında üretici fiyatı bulmaktadır” dedi.