Genel seçimlerin tamamlanmasının ardından Türkiye yeni sisteme geçiyor. Peki, Tarım Bakanlığı yeni sistemde nasıl yapılandırılacak?
Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı ile Orman ve Su İşleri Bakanlığı’nın birleştirileceğinin haberini daha önce yapmıştık. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın yeni sisteme ilişkin olarak seçimlerden iki gün önce yaptığı açıklamada haberimizi teyit etti.
Pekâlâ, bundan sonra süreç nasıl işleyecek?
Kim Bakan olacak?
Bakanlıklar birleştirilirken, Bakanlığın yapısında da bir değişiklik olacak mı?
Bakan Yardımcısı, Müsteşar, Müsteşar Yardımcılarının yeni dönemde pozisyonu ne olacak?
Politikaları kim belirleyecek?
Tarımsal destekler nasıl yönetilecek?
TMO ve Et ve Süt Kurumu nasıl şekillenecek? Bakanlığın taşra yapıları nasıl yapılandırılacak?
Bu soruları daha da çoğaltabiliriz.
Çünkü Cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminde, ‘devlet’ yeniden kurgulanıyor, bunun altını çizmemiz gerekiyor.
Şimdi gelelim sistemin yapılandırmasına.
Öncelikle mevcut yapıda en üstteki iki makam sistemden çıkarılacak. Yani Bakanlıktaki siyasi otorite (Bakan ve Bakan Yardımcısı) devre dışı bırakılarak müsteşarlık üzerinden kurgulanacak.
Ancak yeni sistemde müsteşarlıkta olmayacağı için müsteşar ‘Bakan’ olacak. Bu açıdan bakıldığında aslında Bakan ve Bakanlıklar kaldırılıyor ‘müsteşarlık sistemi’ getiriliyor diyebiliriz.
Diğer yandan bugünkü yapıdaki müsteşar yardımcıları da Bakan Yardımcısı olarak görev yapacaklar.
Yani ‘siyasi’ değil teknik Bakan Yardımcıları olacak.
Mevcut Bakan Yardımcıları, müsteşar ve müsteşar yardımcılarının kadroları iptal olacak, uzmanlığa çekilecek. Yeni sistemde bu uzmanlar içinden atamalar yapılacak.
Bu konuda daha çok şeyler yazılabilir. Ancak fazla uzatmak istemiyorum. Ben asıl kimlerin Bakan olabileceği ve politikaların nasıl belirleneceği ile ilgili bir şeyler söylemek istiyorum.
Bakanlıklar başta aşağı değişeceği için yeni sisteme adaptasyonda Bakan olacak kişinin o bakanlığı ‘iyi tanıyan’ kişilerden olması bekleniyor.
En azından geçiş sürecinde dışarıdan ‘flaş isimlerin’ getirilmesi beklenmiyor.
Bu bakımdan Tarım ve Orman Bakanı olarak Bakan Yardımcısı Mehmet Daniş ile Müsteşar Mehmet Hadi Tunç’un ismi daha yakın görünüyor.
Tarım ve Orman Bakanı olarak Tarım Kredi Kooperatifleri Genel Müdürü Fahrettin Poyraz’ın da ismi geçiyor.
Şuanda milletvekili olan Orman ve Su İşleri Bakanı Veysel Eroğlu’nun ismi ile bir koalisyon kurulması durumunda Tarım ve Orman Bakanlığı’nın MHP’ye verilmesi de konuşuluyor. Yani bunlar da ihtimaller dahilinde ancak Daniş ile Tunç’un ismi daha yakın görünüyor.
Yeni dönemde asıl önemli olan politikalar nasıl belirlenecek ve etkin bir hizmet yapılabilecek mi?
Asıl önemli olan burası. Bu konuda fonksiyonel bir yapı oluşturulacağı beklentisinden dolayı umutlu bir bekleyiş hakim. En azından şimdilik bunu söyleyebilirim.
Bunun yanında yeni sistemin bana göre en iyi taraflarından birisi politikalar tek bir merkezden belirlenecek ve yönetilecek. ‘Bakan’ değişince sistem baştan aşağıya değişmeyecek. Yeni sisteme dair bunun da altını çizmemiz gerekiyor.
Hükümet değişmemesine rağmen Tarım Bakanı değişince politikalar da değişiyordu. Yürüyen bir işlem iptal edilebiliyordu. Mesela Mehdi Eker döneminde destekler birlikler üzerinden ödenirken, Faruk Çelik döneminde ise doğrudan üreticiye ödenmeye başlanmıştı. İşte yeni dönemde dışarıdan atanan Bakan kendi inisiyatifi ile politika geliştiremeyecek, tamamen ‘üst kurulda’ belirlenecek. Yani ‘ben geldim, bu işi beğenmiyorum’ diye bakanlıkta yapılan bir iş iptal edilemeyecek. İptal edilmesi gerekiyorsa da ‘üst kurulun’ görüşü dahilinde iptal edilecek.
Bundan dolayı yeni dönemde Bakandan ziyade ‘kurulların’ önemli bir fonksiyonu olacak. Bunun da altını çizmemiz gerekiyor.
Bu konuda isminde ‘tarım’ ibaresi geçen bir kurul görülmüyor. Ancak bu durum sektörde bir handikap olarak görülmüyor. Tarım politikalarının ‘Sağlık ve Gıda Politikaları Kurulu’nda yatırım ve desteklerin ise ‘Yatırım Ofisi’nin altında şekillendirilmesi bekleniyor.
Yeni döneme dair aktarabileceklerim şimdilik böyle. Zaten 5 Temmuz’dan önce yayınlanacak KHK ile Bakanlıkların nasıl yapılandırılacağı ortaya çıkmış olacak. Milletvekillerinin yemin etmesiyle birlikte kurulacak yeni hükümete kadar Ahmet Eşref Fakıbaba eski sistemin yeni bakanı olarak birkaç gün de olsa Bakanlık edecek. Hükümetin kurulmasıyla birlikte de Bakanlıkta yeni dönem başlayacak.
Yeni sistem inşallah, ülke tarımı için bir çıkış noktası olur dileğiyle…